28-32 tygodni - badanie rozwoju z oceną dobrostanu płodu i czynnościową oceną serca
Badanie ultrasonograficzne w trzecim trymestrze obejmuje ocenę rozwoju i dobrostanu płodu oraz ponownie ocena anatomii. W przypadku gdy dwa pierwsze badania USG nie wykazały nieprawidłowości anatomicznych płodu ryzyko ich wykrycia w trzecim trymestrze jest niewielkie jednakże istnieje grupa wad wrodzonych które „ujawniają się” późno, a nawet takich których rozpoznanie na wcześniejszym etapie , ze względu na niewielkie rozmiary płodu jest wręcz niemożliwe.
Do wad wrodzonych późno ujawniających się należą między innymi: małogłowie, niedorozwój móżdżku, niedrożność dwunastnicy, wady układu moczowego, niektóre wady kończyn, oraz ubytki w przegrodzie międzykomorowej i inne dynamiczne wady serca, jak zwężenie pnia płucnego, koarktacja aorty, dysplazje zastawek przedsionkowo – komorowych. Dyskretne ubytki w przegrodzie międzykomorowej nie są widocznie wcześniej niż w trzecim trymestrze ciąży. Zwężenie pnia płucnego jest drugą co do częstości wadą serca jednocześnie jedną z najrzadziej rozpoznawanych nieprawidłowości w życiu płodowym. W przypadku ciężarnych z niewyrównaną cukrzycą może dochodzić do przerostu mięśnia sercowego (kardiomegalaia) co może doprowadzić do zwężenia pnia płucnego i z tego powodu rekomenduje się szczegółową ocenę serca płodu w trzecim trymestrze (ECHO serca) u każdej ciężarnej u której rozpoznano to zaburzenie.
Ocena biometrii w trzecim trymestrze (ocena: wymiaru poprzecznego główki (BPD), obwodu główki (HC) i brzuszka (AC) oraz długości kości udowej (FL)) pozwala poznać szacunkową masę płodu, a naniesienie tych danych na siatkę centylową pozwala zestawić parametry płodu z normami obowiązującymi dla danego wieku ciążowego. Stwierdzenie znacznych odchyleń od normy któregokolwiek z parametrów (poniżej 3 centyla) powinno obligować nas do poszerzenia diagnostyki i próby odpowiedzi na pytanie co jest przyczyną nieprawidłowości. To właśnie w tym okresie najczęściej rozpoznaje się dysplazje kostne, małogłowie czy wewnątrzmaciczne zahamowania wzrastania (IUGR). Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania (IUGR z ang. Intra uterine growth restriction) jest najczęstszą znaną przyczyną wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. IUGR jest powikłaniem występującym u około 5% ciąż i często poprzedza inne patologie jak stan przedrzucawkowy oraz przedwczesne odklejenie się łożyska, które stanowią stan bezpośredniego zagrożenia życia już nie tylko dla płodu ale również i dla matki.
Krążenie obwodowe i ocena dobrostanu opierają się rutynowo na przepływach tętniczych i żylnych: tętnicy pępkowej, tętnicy środkowej mózgu, przewodzie żylnym i żyle pępkowej.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stosuje się tzw. skalę CSV która pozwala na bardzo precyzyjnie określa stopień wydolności krążeniowej płodu.
Skala CVS ( cardiovascular profil score ) wg Huhty to 10 punktowa skala pozwalająca na półilościową ocenę kardiologiczną płodu wykorzystaniem kombinacji markerów niewydolności krążenia które możemy podzielić na pięć kategorii:
W ocenie dobrostanu płodu wykorzystuje się też tzw. Profil Biofizyczny Płodu (Test Manninga) w którym oprócz ilości płynu owodniowego i oceny zapisu KTG oceniamy również płód pod względem jego aktywności fizycznej oceniając jego ruchliwość, napięcie mięśniowe oraz obecność ruchów oddechowych.
Szczególną rolę ocena dobrostanu płodu odgrywa w ciążach bliźniaczych (mnogich). Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku ciąż jednokosmówkowych gdzie oprócz typowych dla ciąży pojedynczej powikłań jak IUGR dochodzi szereg niezwykle groźnych a charakterystycznych dla tego rodzaju ciąży powikłań: zespół TTTS, zespół TAPS czy sIUGR. Powikłania te wykazują tendencję do nasilania się w czasie, z reguły wymuszają wcześniejsze zakończenie ciąży a dokładna ocena wydolności krążeniowej obydwu bliźniąt pozwala na wybór optymalnego czasu zakończenia ciąży.